Θα ήθελα να ξεκινήσουμε,με μια γενική ερώτηση,λίγα λόγια για σας τον Άρη Δαβαράκη
Ενας ακατάβλητα αισιόδοξος Αρης 58άρης που βαδίζει με όλες του τις δυνάμεις πρός ενα Φώς που έχει διακρίνει απο παιδί!
Πώς ήταν τα χρόνια στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου,είναι τυχαίο ότι τα μεγαλύτερα «πνεύματα» προέρχονται από εκεί; Το εκπαιδευτικό σύστημα είναι διαφορετικό;
Για το πρώτο σκέλος της ερωτήσεως (που είναι τρείς ερωτήσεις!) προσπαθώ να γράψω ενα μυθιστόρημα - το γράφω μάλιστα στα Αγγλικά με την ελπίδα πως θα διαβαστεί και απο ανθρώπους που δεν ξέρουν Ελληνικά - όπου, μέσα απο τις διηγήσεις και τους χαρακτήρες προσπαθώ να περιγράψω κάπως το "πώς ήταν" η δική μου Αλεξάνδρεια. Για το τυχαίο και τα μεγάλα πνεύματα, τι να σας πώ, νομίζω οτι μεγάλα πνεύματα έχουν γεννηθεί σε όλες τις περιοχές του πλανήτη. Η ηλικία της Αλεξάνδρειας που φτάνει περίπου την ηλικία του Ομήρου ίσως δικαιολογεί το γεγονός πως παρήγαγε κατα καιρούς περισσότερο πολιτισμό - έχει παράδοση θέλω να πώ. Για το εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχω γνώμη, πήγα μέχρι και την 5η Δημοτικού στο Ελληνικό σχολείο της Ιμπραημίας που είχε ακριβώς την ίδια διδακτέα ύλη με αυτή των Ελληνικών σχολείων.
Μάνος Χατζιδάκις ,ένας από τους βασικούς πυλώνες της μουσικής και του πολιτισμού.Πώς βιώσατε τη συνύπαρξη με μια τέτοια προσωπικότητα;Τι αντλήσατε πλάι του;
Αυτές οι ερωτήσεις είναι πολύ "απλωμένες" για να απαντηθούν με κάποια ακρίβεια. Ημουν πολύ τυχερός που τον συνάντησα, κυριολεκτικά καθόρισε την ζωή και την πορεία μου - και συνεχίζει να το κάνει. Αλλα δεν "συνυπήρξαμε", αυτό είναι μεγάλη κουβέντα. Ο Χατζιδάκις ήταν ένας σπουδαίος, ώριμος, αναγνωρισμένος διεθνώς καλλιτέχνης πολύ πρίν τον γνωρίσω εγώ. Η συνάντησή μας, μέσω της Μελίνας Μερκούρη (που ήταν σαν δεύτερη μητέρα της παιδικής μου φίλης Μανουέλλας Παυλίδη), μου άνοιξε όλου τους δρόμους. Οτι ταλεντάκια είχα, μπορούσα να τα χρησιμοποιήσω σε ένα περιβάλον σαν αυτό του "Τρίτου Προγράμματος" όπου άνθιζε πολιτισμός, δημιουργικότητα, ανθρωπιά, αλήθεια, αγάπη - ήταν ένας μικρός παράδεισος για ενα νέο σαν και μένα που ήθελε να μάθει και να κάνει, να δημιουργήσει, να μοιραστεί. Ο Μάνος Χατζιδάκις ήταν ο καλός μου άγγελος που την ώρα που έμεινα μόνος, χάνοντας στα 23 μου τον πατέρα μου και στα 26 την μητέρα μου, μοναχοπαίδι και μακρυά απο την παιδική μου Αλεξάνδρεια, στάθηκε δίπλα μου σαν γονιός και δάσκαλος και μεγαλύτερος αδερφός, αγαπημένος, τρυφερός, δυναμικός και έμπειρος. Προσπάθησα να μάθω κάτι απ' αυτόν αλλά έμαθα, δυστυχώς, πολυ λίγα - όσα μου αναλογούσαν δηλαδή και είχα την δυνατότητα, την ικανότητα και το ταλέντο να μάθω...
Πείτε μου λίγα λόγια για την «Πορνογραφία», όταν γράφατε αυτό το αριστούργημα με το Μάνο Χατζιδάκι,τι είχατε στο μυαλό σας, πού απευθυνόσασταν;
Διασκεδάζαμε, είμασταν μια μεγάλη παρέα και δεν είχαμε την αισθηση οτι φτιάχναμε κάποιο "αριστούργημα" βέβαια. Απολαμβάναμε την κάθε στιγμή και περνούσαμε πολύ καλά. Απευθυνόμασταν στούς συνανθρώπους που είχαν την διάθεση να μοιραστούν μαζί μας αυτό το "παιχνίδι". Και εκείνη την εποχή, σας βεβαιώνω, αυτοί ήταν λίγοι - πάρα πολύ λίγοι!
Πρότεινα βόλτα στην οδό Πατησίων με τον Βικέλα και τον Δαβαράκη.Μπροστά θα προπορευόταν η Νοταρά βέβαια γνωρίζει καλά τα μέρη για μας οδηγεί.Κι αρχίσαμε τη βόλτα με πολύ κέφι και με διάθεση στοργής για όσους μας άφησαν μια και δεν πίστεψαν στην ομορφιά μας και στις ανεκμετάλλευτες «πορνογραφικές» μας ικανότητες.
Το παραπάνω κείμενο το περιγράφει ο Μάνος Χατζιδάκις τι θυμάστε από αυτή τη βόλτα;
Δεν επρόκειτο για ρεαλιστική βόλτα. Υποψιάζομαι οτι πρόκειται για μια ποιητική περιγραφη του Μανου Χατζιδάκι για την περίοδο της προετοιμασίας της "Πορνογραφίας - που ήταν σα μια βόλτα σε άλλες περιοχές, Ηταν η εποχή που μόλις είχε εκλεγεί το ΠΑΣΟΚ του Ανδρέα Παπανδρέου, ένα πολύ σκληρό λαϊκίστικο και επιθετικό κοινωνικό κίνημα πού ήθελε να βγάλει γρήγορα πολλά λεφτά και να εξαργυρώσει αρον-αρον και όπως-όπως τα γραμμάτια της ηττημένης στον εμφύλιο πόλεμο Αριστεράς. Δεν είχε όμως το ήθος κάποιων άλλων ανθρώπων της αριστεράς, αληθινών προσωπικοτήτων, οι οποίοι και διέσωσαν, τελικώς, μέρος απο τό κύρος της αριστεράς, ιστορικά. Εκείνο το ΠΑΣΟΚ των πρασινοφρουρών ήταν ένα κίνημα λαϊκής και οργισμένης αρπαγής που κατέληξε και πολύ άσχημα, μέσα στην διαφθορά, την διαπλοκή και την ανυποληψία. Εμείς όμως, ναί, όπως λέει ποιητικά ο Χατζιδάκις στο απόσπασμα που διαλέξατε, είχαμε και κέφι και διάθεση στοργής, αλλά το απίστευτο τσουνάμι των "Αυριανιστών" , φανατισμένων και αμόρφωτων "οπαδών" που δε χορταίναν διορισμούς και παροχές και "επιδοτήσεις" και κομπίνες, δεν πίστεψε στην ομορφιά μας - ούτε στίς "ανεκμετάλευτες πορνογραφικές μας ικανότητες" . Μας πολέμησαν λυσσωδώς - και δεν έχω καταλάβει ποτε και για ποιούς λόγους. Ηταν άγριος ο πόλεμος κάτι τύπων σαν τον Κουρή της "Αυριανής" και τον τότε διευθυντή του ΟΤΕ, έναν κάποιον Τόμπρα, που (λόγω της θέσεώς του) κατέγραφε σε κασσέτες διάφορες συνομιλίες και μετά εξεβίαζε επιχερηματίες, πολιτικούς, εκδότες και άλλους "ισχυρους' που, βεβαίως, τον τρέμανε - γιατί ήτανε και κολλητός του Παπανδρέου και μπαινόβγαινε σπίτι του και αποτελούσε βασικό μέλος της κυρίως παρέας με την οποίαν βρισκότανε τα βράδια ο τότε πρωθυπουργός - προ Δήμητρας αλλά και επι Δήμητρας βεβαίως. Εκείνη η οκταετία που κατέληξε στο "βρώμικό 89" όπως το λένε κάποιοι, ήταν για μένα η χειρότερη που έχει ζήσει αυτός ο τόπος - όχι απο οικονομική άποψη, ο Ανδρέας Παπανδρέου μοίραζε λεφτά, "Τσοβόλα δώστα όλα" έλεγε στον Υπουργό Οικονομικών του. Ηταν όμως μια απερίγραπατα αθλια εποχή για πολλούς απο μάς, γιατί τότε φυτεύτηκε ο σπόρος όλης αυτής της σαπίλας και του "πάρτα όλα" που τώρα μας οδηγεί μέχρι την πτώχευση και τον γκρεμό. Μια ηθική και αισθητική ακράτεια που σούφερνε εμετό. .
Είναι αλήθεια ότι οι άνθρωποι της τέχνης πρέπει να είναι λίγο ζαμανφού η μποέμ;Γενικά από ποια σκοπιά βλέπει η τέχνη τη ζωή;
Την τέχνη την δημιουργούν άνθρωποι και ο κάθε άνθρωπος βλέπει τη ζωή απο άλλη σκοπιά - ανάλογα με χίλια πράγματα, επιδράσεις, μόρφωση, ανθρώπινες σχέσεις, ικανότητα αγάπης, αντοχή στο μίσος και τόσα, μα τόσα άλλα. Δεν υπάρχει λοιπόν μια σκοπιά απο την οποίασν η τέχνη βλέπει τη ζωή. Ο κάθε καλλιτέχνης στήνει αλλού την κάμερα και απο εκεί ζωγραφίζει, γράφει, κάνει σινεμά, θέατρο, σύνθεση, χορό, video art, τραγούδι - ποιήση με λίγα λόγια. Γιατί όλες οι μορφές της τέχνης στην ουσία είναι ποίηση. Τώρα αυτές οι εκφράσεις "ζαμανφού" και "μποέμ" δεν μπορώ να πώ οτι μου λένε τίποτα. δεν καταλαβαίνω δηλαδή τι εννοείται. Je m' en fou σημαίνει "αδιαφορώ". Πώς μπορεί ενας αληθινός καλλτέχνης να αδιαφορεί; Είναι παράλογο. Αντίθετα, ενδιαφέρεται πολύ περισσότερο απο τούς άλλους για όλα. Και η έφραση "μποέμ" ας πούμε οτι χαρακτηρίζει κάποιες ιδιαιτερότητες ανθρώπων που έχοντας το μυαλό τους πολύ προσηλωμένο στην τέχνη τους, δεν δίνουν και πολλή σημασία σε τι "φοράνε" ή τι εντύπωση κάνει στους άλλους το σπίτι τους και συμπεριφέρονται λιγάκι "αφηρημένα" ας πούμε - γιατί το μυαλό τους εκείνη την ώρα κάπου άλλου ταξιδεύει. Αλλά δεν βλέπω και πολλούς τέτοιους στις μέρες μας. Ολοι με τη μάρκα στο μπλουζάκι είμαστε και στο πώς θα επιδείξουμε την κοινωνική μας "ευμάρεια" - το περιβόητο lifestyle που έχει γελοιοποιήσει τόσους και τόσους καλούς ανθρώπους και, παρα τις δυσκολίες που περνάμε τώρα, συνεχίζει να γελιοποιεί και άλλους.
Ισχύει ότι για να κάνει κάποιος «μεγάλη» τέχνη πρέπει να είναι «μικρότερος» από αυτήν; Δηλαδή πολλοί καλλιτέχνες έχουν πολλές ιδιαιτερότητες αλκοόλ,ναρκωτικά και γενικά ζουν χωρίς συμβάσεις;
Εγω δεν το πιστεύω αυτό. Ποτέ μου δεν κατάφερα να γραψω ενα στιχάκι της προκοπής μεθυσμένος ή έχοντας καπνίσει φούντα. Την άλλη μέρα τα διάβαζα και τα πέταγα στα σκουπίδια. Δεν λέω οτι το καταφέρνω, αλλά πιστεύω ότι όσο πιό καθαρό μυαλό έχει κανείς, τόσο καλύτερη τέχνη κάνει. Χωρίς αυτό να σημαίνει οτι δεν ξεπετάγονται πότε-πότε και κάτι διαμαντάκια απο ανθρώπους που βασανίζονται με εθισμούς. Όι γενικεύσεις ούτως ή άλλως δεν ισχύουν. Ο Καστανέντα μπορεί να μην είχε γράψει κάποια βιβλία άν δεν είχε δοκιμάσει τα περίφημα μανιτάρια του, ο Τολστόϊ όμως, ο Ντοστογιέσφκι, ο Παπαδιαμάντης ή ο Ελύτης και ο Σεφέρης δεν είχαν ανάγκη απο τέτοιες "εκτοξεύσεις". Οσο για τίς συμβάσεις δεν αποφεύγονται. Ζούμε σε μια κοινωνία. Δίνουμε, παίρνουμε, χρωστάμε, μας οφείλουν...Το σχολείο είναι μια σύμβαση, τον να μην κυκλοφορείς γυμνός στην πλατεία Συνταγματος τον Αυγουστο επιεδή ζεσταίνεσαι είναι μια σύμβαση. Το να κάνεις ένα ντούς και να φορέσεις ένα καθαρό ρούχο όταν πάς σε μια γιορτή, σύμβαση είναι κι' αυτό. Δεν ζούμε πιά στις σπηλιές. Αλλά και η ζυγαριά είναι ευαίσθητη - δεν έχουμε λόγο να δίνουμε και μεγάλη σημασία στίς "συμβάσεις" του κάθε ανόητου. Είμαστε ελέυθεροι να προσαρμόσουμε την πραγματικότητά μας μέσα σ' ένα μετρο τέτοιο που να μην μας ενοχλεί ο τρόπος της ζωής μας, "να νοιώθουμε καλά μεσα στο πετσι μας" που λένε...
Στο ραδιόφωνο διαβάζετε ειδήσεις «σκληρές» για την οικονομία με τόνο που ο ακροατής νομίζει ότι ακούει ένα παραμύθι.Από που αντλείτε αυτή την ηρεμία;
Ε, αυτά είναι τεχνικές! Τις μαθαίνει κανείς με τα χρόνια. Το οτι ακούγομαι καμμιά φορά ήρεμος δεν σημαίνει απαραίτητα οτι είμαι στ' αλήθεια ήρεμος. Ο ραδιοφωνατζής απο την ώρα που ανάβει το κόκκινο φωτάκι τής πρός τα έξω "εκπομπής", φοράει κι' αυτός εναν ρόλο - λίγο σαν τον ηθοποιό. Δεν πετυχαίνει πάντα βέβαια. Πολύ συχνά νοιώθω οτι δεν τα καταφέρνω καθόλου να καλύψω την αμηχανία μου ή το θυμό μου για κάποια πράγματα.
Γενικά οι γρήγοροι ρυθμοί της πόλης δεν σας επηρεάζουν; Δηλαδή πολλοί πλέον επισκέπτονται ψυχίατρο και τηρούν μια αγωγή για να ανταπεξέλθουν.Εσείς δεν ήσασταν ποτέ καταθλιπτικός;
Πως δεν ήμουν; Και ήμουν και είμαι. Και εκτός απο τον ψυχίατρο έχω τον πνευματικό μου στο Αγιον Ορος ο οποίος ξέρει πώς να με καθοδηγήσει και να με "χειριστεί". Ζούμε εποχές μεγάλων εντάσεων που προκαλούν αντίστοιχα και μεγάλες εσωτερικές συγκρούσεις και πρέπει να βοηθάμε τον εαυτό μας στα δύσκολα χτυπώντας την πόρτα του γιατρού ή του πνευματικού για βοήθεια, είτε με φάρμακα είτε με πνευματική άσκηση.
Ποιο είναι το «κουμπί» σας όταν σας έχει συμβεί κάτι άσχημο,να επανέλθετε;Έχετε βρεί μεθόδους ηρεμίας;
Εχω την Πίστη μου, δόξα τω Θεώ, και αυτή είναι το μέγα καταφύγιό μου. Δεν είμαι πολύ τακτικός στον εκκλησιασμό (αν και το προσπαθώ και όποτε το καταφέρνω βγάινω απίστευτα ξαλαφρωμένος μετα την Θεία Λειτουργία), κάνω όμως καθημερινά τον εσπερινό μου και το μικρό απόδεινο μόνος μου είτε στο σπίτι, είτε στίς διακοπές, είτε στη δουλειά. Οπου και να είμαι "αποσύρομαι" για καμμιά ώρα κάθε απόγευμα και πάω να συναντήσω την ψυχή μου. Το δικαιούται αυτό και το ζητάει. Αλλοιώς σκορπίζεται και μετά δυσκολεύουνε τα πράγματα. Είναι που είναι δύσκολα...
Άμα σας δινόταν η ευκαιρία να πάτε σε ένα μέρος μόνος σας,ποιό θα διαλέγατε;Και τι θα πέρνατε μαζί σας;
Αναγκαστική εξορία κάπου δηλαδή; Τι να σας πω. Μάλλον σε κάποιο Ελληνικό νησί για να κολυμπάω όσο γίνεται παραπάνω. Και θά ήθελα και ένα notebook με μια σύνδεση.
Μιας και είστε καλλιτεχνική φλέβα,στο δρόμο όταν περπατάτε στο κέντρο της Αθήνας τι βλέπετε,έχει αλλάξει κάτι στο βλέμμα του Έλληνα μετα από όλα αυτά που συμβαίνουν γύρω του;
Ε, πώς να μην αλλάξει; Εχει τρομάξει. Εχει αλλοιωθεί η ψυχή του. Ζεί υπο καθεστώς συνεχούς τρομοκρατίας. Αλλά αν τον πλησιάσεις τον άλλον και σου δοθεί η ευκαιρεία να κουβεντιάσεις, να ανοιχτείς, θα σου ανοιχτεί κι' αυτός και βαθειά μέσα, στην ψύχα, θα βρείς τα ίδια παλια καλά ανθεκτικά υλικά. Βαθειά καταχωνιασμένα σε στυλιστικές παράνοιες και συμπεριφορές "δήθεν" και πόζες διάφορες - αλλά και σε μοναξιές, απελπισίες, αποτυχίες, αδιέξοδα, νευρώσεις και, δυστυχώς, αρρώστειες. Πολλές αρώστειες - με πρώτο αυτόν τον καταραμένο τον καρκίνο που θερίζει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Γράψε ό,τι θές κερνάει το κατάστημα...