Συνέντευξη με τον συγγραφέα Αλέξη Σταμάτη....

Είναι μεγάλη τιμή,να ερχεσαι σε επικοινωνία με ανθρώπους σαν τον Αλέξη Σταμάτη,από τους σημαντικότερους Έλληνες πεζογράφους.Δε χρειάζονται συστάσεις πιστεύω,σε ανθρώπους,που βιβλίο του,το "Μπάρ Φλωμπέρ",εκδόθηκε στην Μεγάλη Βρετανία, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Ρωσία, την Ισπανία και τη Σερβία.Άμα κάτσεις και αναφέρεις απλά,τις διακρίσεις του,θα γράφεις για δυο μέρες,οπότε καλύτερα ας περιοριστούμε στη συνέντευξη.Επίσης πρόσφατα,είχε μιλήσει ανοιχτά για τον αλκοολισμό,στην εκπομπή Πρωταγωνιστές,με το Σταύρο Θεοδωράκη,με τεράστια ειλικρίνεια,και για αυτό αναρτώ και το απόσπασμα από την εκπομπή.
Ας δούμε λοιπόν τι μας είπε:
(Συνέντευξη στον Μάνο Κανδεράκη)

Πες μας λίγα λόγια για τον Αλέξη Σταμάτη

Γεννήθηκα στη Αθήνα, ζω κάτω από Λυκαβηττό, στη Νεάπολη Εξαρχείων, σπούδασα κυρίως Αρχιτεκτονική αλλά και σινεμά. Δούλεψα σαν αρχιτέκτονας και το 1996 τα παράτησα και ασχολήθηκα αποκλειστικά με τη συγγραφή.

2)Θα ήθελα να πιάσουμε ένα σοβαρό κοινωνικό θέμα. Ήσουν αλκοολικός, πώς ξεκίνησε αυτή η περιπέτεια; Ξεκίνησες να πίνεις για «μαγκιά», ή επειδή είχες επηρεαστεί από την επαναστατικότητα της εποχής ροκ και αλκοόλ;

Από έναν συνδυασμό αυτών των δύο άλλα και από μια ανάγκη να ξεχάσω πράγματα που με είχαν πονέσει. Νόμιζα πως το αλκοόλ ηταν ένας σύντροφος ζωής, μια δύναμη που μου επέτρεπε να εκφραστώ. Δεν είχα καταλάβει πως ηταν ένα ζωτικό ψεύδος και κυρίως ένας ανελέητος δολοφόνος. Όταν μίλησα στην εκπομπή «Πρωταγωνιστές» του Σταύρου Θεοδωράκη για αυτό το θέμα, από τα μηνύματα που πήρα μετά, επιβεβαίωσα αυτό φανταζόμουν, ότι το πρόβλημα του αλκοολισμού στη χώρα μας είναι μεγάλο, πολύ μεγαλύτερο απ’ ότι νομίζουμε, απλά ο κόσμος το κρύβει κάτω από το χαλί.

3)Πολλοί μιλάνε για αποποινικοποίηση των μαλακών ναρκωτικών, διότι έτσι θα χτυπηθεί το εμπόριο, αλλά θεωρούν επίσης ότι η μαριχουάνα είναι πιο αγνή από το αλκοόλ, συμφωνείς;

Απολύτως. Δεν το συζητώ. Το αλκοόλ κυρίως, αλλά και το τσιγάρο, είναι σκληρά ναρκωτικά που πωλούνται ελευθέρα. Δεν ξέρω κανέναν που να πέθανε από μαριχουάνα. Από κίρρωση του ήπατος και καρκίνο του πνεύμονος, πέθαναν εκατομμύρια.

4)Πώς ξεκίνησες να γράφεις; Συνήθως για να γράψει κάποιος πρέπει να είναι πιο κλειστός χαρακτήρας, πιο καταθλιπτικός; Διότι με αυτό τον τρόπο εξωτερικεύει αυτά που κρύβει μέσα του. Τί πιστεύεις;

Εδώ δεν συμφωνώ. Είναι λίγο στερεοτύπη αυτή η εικόνα. Δεν είμαστε στην εποχή του μελαγχολικού δημιουργού που αναστοχάζεται μπροστά σε μια λάμπα θυελλης. Ίσα ίσα ένας άνθρωπος που γράφει σήμερα, πρέπει να αφουγκράζεται τον κόσμο, να ζει, να εκφράζεται. Αλλά και δεν υπάρχει «ψυχολογική ρετσέτα» για να γίνεις συγγραφέας. Ξέρω πολλούς συγγράφεις έξω καρδιά και πολλούς από την «άλλη όχθη».

5) Τα πιο σημαντικά πράγματα για να γίνουν γνωστά, πρέπει κάποιος να τα φέρει στην επιφάνεια. Για σένα ποιο είναι το σημαντικότερο πράγμα που κατάφερες να φέρεις στην επιφάνεια;

Σ’ ευχαριστώ γι’ αυτή την ερώτηση, είναι από τις πιο σοβαρές που μου έχουν κανει ποτέ. Τόσο, που δεν μπορώ να την απαντήσω. Εάν έχει συμβεί αυτό που λες, τότε θα πρέπει να απευθυνθείς σ’ εκείνον που πιθανόν το ’χει βιώσει, έχοντας διαβάσει κάτι δικό μου.

6)Ανήκεις στην γενιά του ροκ εν ρολ. Έχεις κατορθώσει να ερμηνεύσεις το ροκ; Νιώθεις γενικά ροκ στην καθημερινότητά σου;

Δυστυχώς πολλές είναι οι λέξεις που έχουν χάσει την άξια τους. Κάποτε φερ’ ειπείν μιλάγαμε για μια «αριστερή αισθητική», φράση που πλεον σήμερα είναι για γέλια και εμποροπανήγυρεις. Ή μιλούσαμε για «όραμα», για «όνειρο». Τώρα βλέπεις πρωταγωνιστούν άλλες λέξεις όπως «like», «follow», «share» κλπ. Κι αυτές με χαμένες τις σημασίες τους, από μιαν άλλη οπτική. Όμως όλα τούτα είναι απλά λέξεις, φθαρτά πράγματα. Η ουσία των λέξεων είναι το αποτύπωμα που έχουν μέσα σου. Εάν η λέξη «όνειρο» ακούγεται καρακίτς σήμερα, κάπου μέσα μου υπάρχει εκείνο που εννοούσα στα δεκάξι μου, λέγοντας την. Οσο γι αυτό που τότε ονόμαζα «ροκ» και τώρα μπορεί να το ονομάζω «ξ^κ*χ#β», υπάρχει μέσα μου αναλλοίωτο, υπήρχε και πριν ακόμα γίνω «ροκ». Ευτυχώς δεν το έχω ερμηνεύσει, ούτε αποκωδικοποιήσει, γιατί ότι αποκωδικοποιείται πεθαίνει. Και η καθημερινότητα , αυτό το σκληρότατο πράγμα, αυτός ο κατά συρροή δολοφόνος, αντέχεται μονο με ζωντάνια και δράση.

7)Ας πάμε σε άλλο θέμα. Πολλοί λένε ότι στον άνθρωπο υπάρχει η ανάγκη να πιστεύει κάπου για να παίρνει δύναμη; Εσύ γενικά πιστεύεις στο Θεό; Πώς αντλείς τη δύναμη;

Ένθεος, όχι, δεν είμαι. Δεν μπορώ να πιστέψω κάποιον που είτε επιβραβεύει είτε τιμωρεί. Θα όφειλε ο Θεός να ξέρει πως τα πράγματα είναι αφάνταστα πιο σύμπλοκα. Ο Θεός είναι πλάστιγγα πόνου. Όπως έλεγε και ο Τζον Λένον: God is a concept by which we measure our pain. Αλλά πιστεύω σε μια ανώτερη δύναμη. Γιατί απλά όσα γίνονται ερήμην μου είναι ανωτέρα από μενα. Αυτή η δύναμη όμως είναι αποτέλεσμα συμβάντων. Γεγονότων. Προσωπικά αντλώ δύναμη έχοντας συνειδητοποιήσει ότι δεν θα είμαι ποτέ ασφαλής και ότι ο θάνατος δεν είναι γεγονός της ζωής.

8)Εσείς οι συγγραφείς, παρατηρείτε οτιδήποτε συμβαίνει γύρω μας, τα πρόσωπα, τις κινήσεις των περαστικών. Όταν για παράδειγμα κυκλοφορείτε στο κέντρο της Αθήνας, βλέπετε κάτι διαφορετικό στο μάτι του κόσμου; Υπάρχει μια σπίθα για κάτι καλύτερο, ή μήπως έχουμε συμβιβαστεί στην «σήψη» που βιώνουμε;

Φυσικά και υπάρχει μια διαφορετική εικόνα, υπάρχει μια κούραση και μια δυσθυμία, μια κατήφεια. Πάρ’ όλα αυτά, σε οποιαδήποτε άλλη χωρά του κόσμου κι αν συνέβαινε κάτι τέτοιο θα είχε πολύ χειροτέρα συμπτώματα στον ψυχισμό του πληθυσμού. Αν κάτι καλό έχει ο Έλληνας είναι αυτό. Έχει μια άγνοια κινδύνου και κάτι που δεν είναι ψυχραιμία αλλα «ψυχωφελής απάθεια». Ταυτόχρονα όμως μπορεί αυτό και να ξεσπάσει ανάποδα, στην άλλη όχθη. Μάλλον διπολικοί είμαστε, εντέλει. Και φυσικά η τελευταία εμπειρία στο Σύνταγμα έδειξε ότι όταν υπάρχουν κοινές δράσεις, ψυχολογικά ο Έλληνας μπορεί να δείξει και τον καλό του εαυτό. Η ανθρωπογεωγραφία έχει απ όλα, και μέσα σ’ όλα υπάρχουν και διαμάντια.

9) Ο Νίτσε έχει πει ότι «όλα τα σπουδαία πράγματα στη ζωή γίνονται “παρ’ όλα αυτά”». Στην Ελλάδα, «παρ’ όλα αυτά» που συμβαίνουν τώρα, τι σπουδαίο μπορείς να δεις να έρχεται; Επίσης η γενικότερη κρίση που βιώνει ο κοινωνικός ιστός, αποτελεί έμπνευση να αρχίσεις να γράφεις;

Μεγάλη κουβέντα είναι αυτή. Τεράστια. Όποιος την καταλάβει και την εντάξει στην σημερινή καθημερινότητα θα δει και λίγο φως. Όλα παίζουν, τα πάντα. Κι όσο πιο γρήγορα καταλάβει κανει πώς σκοπός της ζωής δεν είναι η ασφάλεια, δεν είναι να οχυρωθείς ενάντια στο φαντασιακό εχθρό, αλλα να ζήσεις τη μέρα, τότε θα δεις και νόημα πίσω από κάθε τι. Ό,τι κι αν έρθει, είναι σπουδαίο, γιατί θα ’ρθει. Δεν συνεχίζω επίτηδες, γιατί θέλω να κλείσω τη φράση εδώ. Είναι εποχή για φράσεις που δεν κλείνουν όχι για τσιτάτα. Ελπίζω να καταλαβαίνεις τι εννοώ. Όσο για το δεύτερο σκέλος η κρίση δεν είναι αφορμή για να γράψει κάνεις, γράφεις και υπάρχει και η κρίση. Θα γραφτούν πολλά για αυτά που ζούμε τώρα, όμως έχω την αίσθηση όσα μείνουν θα είναι έκανα που θα βλέπουν το ζήτημα μέσα από τον άνθρωπο. Την τραγωδία και την κωμωδία του κι όχι μέσα από μεγαλεπήβολα σχήματα με κακούς και καλούς η κλέφτες κι αστυνόμους.

10)Πολλοί αναρωτιούνται αν αυτό που ζούμε είναι αληθινή δημοκρατία ή ένα είδος δικτατορίας με δημοκρατικό “φόρεμα”. Τελικά όπως λέει το τραγούδι ζούμε τη δικτατορία του προφανούς ή του αφανούς;

Δεν ζούμε σε δικτατορία φυσικά. Προς θεού. (Όποιου θεού)Εμείς που κάτι ελάχιστα θυμόμαστε από τότε, πρέπει να τονίσουμε ότι όταν μιλάμε για δικτατορία, μιλάμε για κάτι εφιαλτικό και εξευτελιστικό. Αυτή τη στιγμή ζούμε ένα τραγικό αδιέξοδο του κοινωνικοοικονομικού συστήματος παγκοσμίως. Ζούμε τα αποτελέσματα μιας αφόρητης απληστίας του χρηματοπιστωτικού συστήματος που κατέληξε σε μια πανευρωπαϊκή κρίση χτυπώντας κάθε χωρά ανάλογα την αδυναμία της. Ταυτόχρονα η κρίση αυτή εξέθεσε και τον χειρότερό μας εαυτό που τώρα προσπαθούμε – τουλάχιστον ο κόσμος – να μαζέψουμε. Μέσα από τη δημοκρατία, μέσα από το «όλοι μαζί» πρέπει να το λύσουμε. Όλοι μαζί στην Ευρώπη. Κοιτώντας μπροστά και όχι αναλύοντας ποιος έκανε πότε και τι. Πράξη. Συμβάντα και δράσεις . Αλλα με εξυπνάδα και κυρίως απεμπολώντας επιτέλους το χειρότερο στοιχείο που διαθέτει ο Έλληνας (που είναι άλλωστε κι εκείνο που διαρκώς τον καταστρέφει): τον λαϊκισμό. Ούτε προγονολατρείες, ούτε περασμένα μεγαλεία, ούτε τι έγινε τότε, ούτε κοινοτοπίες ούτε ποδοσφαιρολογίες ούτε χαβαλέ ούτε πατριδοκαπηλίες ούτε μανατζεριλίκια και επικοιωνιακό-δηθενιές από δικτυο- μπροσούρες. Μπροστά. Με δουλειά, εξυπνάδα και υπομονή. Smart action. Το θέμα δεν είναι να πετάς μολότοφ στους εχθρούς σου. Το θέμα είναι να τους δείξεις στην πράξη ότι δεν τους έχεις ανάγκη.

11)Είσαι ένα ιδιαιτέρως ψαγμένο άτομο. Διότι εκτός από μεταπτυχιακά στην Αρχιτεκτονική έχεις κάνει και στον κινηματογράφο στο Λονδίνο. Σκέφτηκες ποτέ να ασχοληθείς με το σινεμά;

Τα σινεμά είναι μια μεγάλη μου αγάπη. Κάποτε μάλιστα ήθελα να γίνω σκηνοθέτης. Δεν τα κατάφερα. Και μάλλον δεν ήμουν γι αυτό. Αλά έχω γράψει ένα σενάριο έχω ασχοληθεί με το θέμα και θα μ’ ενδιέφερε κάποτε να δω κάτι δικό μου στην οθόνη.

12)Κάποιος μεγάλος σκηνοθέτης, μιας και πιάσαμε τα του σινεμά, είχε πει «Καλές ταινίες γίνονται μόνο οι έμμονες ιδέες». Πώς το αντιλαμβάνεσαι αυτό;

Κάθε καλλιτέχνης έχει τις εμμονές του. Εκείνα που τον τρώνε μέσα του. Μπορεί να εκφράζονται κάθε φορά και με διαφορετικό τρόπο , όπως πχ ο Κιούμπρικ που έκανε κάθε ταινία και σε διαφορετικό είδος, αλλα από πίσω υπάρχει το δακτυλικό αποτύπωμα, το στίγμα Κιούμπρικ.

13)Σε μια πολιτικοκοινωνική ερώτηση. Απ’ ότι καταλαβαίνω κάτι θα θυμάσαι από τα γεγονότα του Πολυτεχνείου. Γιατί –πλην ορισμένων-όλοι οι αγωνιστές στην ιστορία, συμβιβάζονται μόλις πάρουν λίγο εξουσία και γαντζώνονται στα κόμματα. Θα τολμούσες ποτέ με τη βοήθεια της πένας σου να αγγίξεις ένα τόσο σκληρό θέμα;

Αυτό είναι ένα πολύ άγριο ζήτημα που θίγεις. Ο άνθρωπος είναι ικανός για τα πάντα. Όλα είναι για όλους. Κι εκεί που τεστάρεται περισσότερο, είναι όταν του δώσεις εξουσία. Εκει μπορεί να μετατραπεί από συνειδητό αγωνιστή σε άξεστο κομπιναδόρο, από ηθικό σε ανήθικο. Η ανθρώπινη φύση έχει κάτι τερατώδες μέσα της. Αν το αναγνωρίσω πρώτα σε μένα και το δεχτώ, θα μπορέσω να το αναγνωρίσω και στον άλλο και να κρίνω. Ακόμα και οι «όμορφες» έννοιες δεν είναι τόσο αθώες. Η αγάπη κι η ελευθερία δεν είναι κάτι όλο φρου και αρώματα, είναι κάτι γεμάτο αίμα και φρίκη. Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση. Δεν έχει μαύρο άσπρο, καλό κακό. Εμείς έχουμε την τάση να αποδίδουμε αυτά τα συν και πλην. Τα πρόσημα είναι ένα τέχνασμα. Η φύση δεν έχει συν και πλην. Έχει μόνο επιθυμίες. Και οι μισές είναι καταστροφικές. Έτσι λοιπόν η διαφθορά που είναι πανάρχαιο θέμα, είναι βαθειά ριζωμένη στην ανθρωπινή φύση. Δεν μου κάνει εντύπωση πως κάποιοι «αγωνιστές» τα φαγαν. Όσο ηρωισμό θέλει να παλέψεις εναντίον στην εξουσία, τόσο και πολύ παραπάνω θέλει όταν επικρατήσεις και κάνεις εσύ πια κουμάντο να διατηρηθείς ο ίδιος. Είναι η ιστορία του ανθρώπινου είδους. Είναι τυχαίο ότι οι γονείς κάνουν στα παιδια όσα τους έκαναν οι δικοί τους;

14)Αν και είναι τελείως υποκειμενική ερώτηση. Ποιό είναι το βιβλίο από όλα αυτά που έχεις γράψει που γούσταρες πιο πολύ;

Το τελευταίο : η «Κυριακή». Όχι επειδή είναι το πιο πρόσφατο, άλλα επειδή το αγάπησα πολύ και άφησα τον εαυτό μου εντελώς ελεύθερο.

15)Ετοιμάζεις κάποια νέα δουλειά αυτή την περίοδο;

Η επόμενη δουλειά μου μετά την Κυριακή θα είναι θεατρική. Θα παρουσιαστεί στα μέσα της επόμενης σαιζόν και θα ναι διασκευή ενός μυθιστορήματος μου σε σκηνοθεσία του Άρη Τρουπάκη.

16)Πες ότι σου δίνεται η ευκαιρία να διαλέξεις μια δεκαετία και να μεταφερθείς αυτόματα κεί να ζήσεις. Ποιά θα διάλεγες;

Χωρίς συζήτηση στα σίξτις, αλλα να είμαι είκοσι χρονών!

17)Όταν ήσουν μικρός θα είχες φαντάζομαι όπως όλοι πρότυπα. Ποιά ήταν τα δικά σου, με ποιους ήθελες να μοιάσεις;

Από την παιδική ως την εφηβική ηλικία πρότυπα μου ηταν ποδοσφαιριστές σαν τον Δεληκάρη και τον Τσάρλι Τζορτζ, μουσικοί σαν τον Τζιμ Μορισον και τον Μπομπ Ντίλαν, και λογοτεχνικοί ήρωες από τον Όλιβερ Τουίστ ως τον Αρθούρο Ρεμπώ που τον έβλεπα τότε ως ήρωα μυθιστορήματος.

18)Σου δίνω ένα σπρέι και σου λέω γράψε έναν τοίχο. Ποιό τοίχο θα έβαφες και τι θα έγραφες;

«Όσο πλησιάζω το μέλλον απομακρύνεται». Στο μισοβουλιαγμένα νεοκλασικό απέναντι μου.

19)Τέλος, αγαπημένο γνωμικό ή στίχος;

«Another way to see». Έμιλι Ντίκινσον.



Δείτε το βίντεο,σχετικά με το νέο βιβλίο του Αλέξη Σταμάτη.


Και το απόσπασμα που σας υποσχέθηκα,από την εκπομπή Πρωταγωνιστές.